W ramach realizacji partnerstwa z Krajową Siecią Obszarów Wiejskich, Stowarzyszenie - Lokalna Grupa Działania "STER" zaprosiła rolników i osoby zainteresowane rolniczym handlem detalicznym na Twój Zielony Targ w Ochli. Dowiedzieliśmy się tam jak rolnikom z województwa lubuskiego udało się osiągnąć sukces i jakie rozwiązania możemy wdrożyć na naszym obszarze. Drugim etapem operacji było szkolenie z ekspertami zajmującymi się zagadnieniem RHD oraz księgowym pt. "Promocja rolniczego handlu detalicznego jako nowego nurtu biznesowego dla województwa łódzkiego". Wierzymy, że projekt ten zaowocuje wieloma inicjatywami w zakresie RHD.
Rolniczy handel detaliczny jest formą działalności związaną z produkcją i zbywaniem żywności przez rolników wprowadzoną do polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 16 listopada 2016 roku o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników (Dz.U. z 2016 poz. 1961).
Podstawowy cel: stworzenie polskim rolnikom lepszych możliwości rozwoju produkcji i sprzedaży konsumentom finalnym żywności wyprodukowanej w całości lub w części z własnej uprawy, chowu lub hodowli poprzez uregulowanie kwestii prowadzenia rolniczego handlu detalicznego z punktu widzenia bezpieczeństwa żywności i spraw podatkowych.
Akty prawne regulujące Rolniczy handel detaliczny:
- Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników z dnia 16 listopada 2016 r. (Dz.U.poz.1961)
- Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania (Dz.U.poz.2159)
- Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie rejestru zakładów produkujących produkty pochodzenia zwierzęcego lub wprowadzających na rynek te produkty oraz wykaz takich zakładów (Dz.U.poz.2192)
- Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 grudnia 2016 r. w sprawie sposobu ustalania weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego (Dz.U.poz.2161).
- Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników do sklepów i restauracji z dnia 9 listopada 2018 r.
- Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o zmianie ustawy o produktach pochodzenia zwierzęcego oraz ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia
Definicja Rolniczego Handlu Detalicznego
Rolniczy handel detaliczny to – handel detaliczny w rozumieniu art. 3 ust. 7 rozporządzenia nr 178/2002, polegający na produkcji żywności pochodzącej w całości lub części z własnej uprawy, hodowli lub chowu podmiotu działającego na rynku spożywczym i zbywaniu takiej żywności:
- a) konsumentowi finalnemu, o którym mowa w art. 3 ust. 18 rozporządzenia nr 178/2002 czyli „ostatecznego konsumenta środka spożywczego, który nie wykorzystuje żywności w ramach działalności przedsiębiorstwa spożywczego”, lub
- b) do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego”.
Zgodnie z rozporządzeniem nr 178/2002:
- „handel detaliczny” oznacza obsługę i/lub przetwarzanie żywności i jej przechowywanie w punkcie sprzedaży lub w punkcie dostaw dla konsumenta finalnego,
- „żywność” (lub „środek spożywczy”) oznacza jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub, których spożycia przez ludzi można się spodziewać,
- „konsument finalny” oznacza konsumenta środka spożywczego, który nie wykorzystuje żywności w ramach działalności przedsiębiorstwa sektora żywnościowego.
Rolniczy handel detaliczny (RHD) to jedna z form handlu detalicznego, dla której w polskim porządku prawnym:
- przyjęto odrębne uregulowania w zakresie nadzoru organów urzędowej kontroli żywności,
- wprowadzono określone preferencje podatkowe.
W ramach takiego handlu możliwe jest:
- przetwórstwo i zbywanie wytworzonej żywności konsumentom końcowym,
- przetwórstwo i zbywanie wytworzonej żywności na rzecz zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego, zlokalizowanych na ograniczonym obszarze (od 1 stycznia 2019 roku na mocy Ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników do sklepów i restauracji z dnia 9 listopada 2018 r.)
Rejestracja Rolniczego Handlu Detalicznego
Aby rozpocząć działalność w ramach Rolniczego handlu detalicznego należy:
- 30 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności do właściwego terytorialnie powiatowego lekarza weterynarii (PLW) w przypadku prowadzenia produkcji i sprzedaży produktów pochodzenia zwierzęcego i/lub żywności mieszanej tj. zawierającej jednocześnie produkty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego,
- 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności do właściwej terytorialnie powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej (PSSE) w przypadku prowadzenia produkcji i sprzedaży produktów pochodzenia roślinnego.
Nie ma obowiązku przygotowania i zatwierdzenia projektu technologicznego zakładu przez powiatowego lekarza weterynarii.
Przykładowy wzór wniosku o wpis zakładu prowadzącego rolniczy handel detaliczny produktami pochodzenia zwierzęcego i żywnością złożoną do rejestru prowadzonego przez powiatowego lekarza weterynarii stanowi załącznik do opracowania.
Warunki prowadzenia RHD
- Żywność musi pochodzić w całości lub części z własnej uprawy, hodowli lub chowu (ilość produktów np. roślinnych lub zwierzęcych użytych do wytworzenia danego produktu stanowić musi co najmniej 50%) tego produktu, z wyłączeniem wody.
- Sprzedaż odbywa się z zachowaniem limitów wskazanych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania (oraz limitu przychodów z takiej sprzedaży do kwoty 40.000 zł, o ile producent chce korzystać z preferencji podatkowych).
- Produkcja i zbywanie żywności w ramach rolniczego handlu detalicznego nie mogą być, co do zasady, dokonywane z udziałem pośrednika. Wyjątek stanowi możliwość udziału pośrednika w zbywaniu żywności pochodzącej z RHD podczas wystaw, festynów, targów lub kiermaszy, organizowanych w celu promocji żywności.
- Przetwarzanie produktów roślinnych i zwierzęcych i ich sprzedaż nie odbywa się przy zatrudnieniu osób na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze, z wyłączeniem uboju zwierząt rzeźnych i obróbki poubojowej tych zwierząt, w tym również rozbioru, podziału i klasyfikacji mięsa, przemiału zbóż, wytłoczenia oleju lub soku oraz sprzedaży podczas wystaw, festynów, targów i kiermaszy.
- Prowadzenie ewidencji sprzedaży
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania stanowi załącznik do opracowania.
Wymagania Rolniczego Handlu Detalicznego
Podstawowe wymagania dla rolniczego handlu detalicznego z zakresu bezpieczeństwa żywności są następujące:
- Produkcja i zbywanie żywności nie może stanowić zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności i wpływać niekorzystnie na zdrowie publiczne.
- Należy przestrzegać wymagań określonych w:
- rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 178/2002 z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności;
- rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych oraz w przepisach wydanych w trybie tego rozporządzenia;
- ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia;
- ustawie z dnia 16 grudnia 2005 r.o produktach pochodzenia zwierzęcego.
- Należy przestrzegać obowiązku dokumentowania ilości zbywanej żywności.
- W przypadku zbywania żywności konsumentowi finalnemu przez podmiot prowadzący RHD istnieje nakaz oznakowania miejsca sprzedaży.
- Obowiązuje zakaz wykorzystywania do produkcji mięsa zwierząt kopytnych pozyskanego z uboju dokonanego poza rzeźnią zatwierdzoną przez powiatowego lekarza weterynarii (np. z uboju w celu produkcji mięsa na użytek własny).
- Nie ma konieczności sporządzania projektu technologicznego przez podmioty zamierzające prowadzić działalność w zakresie rolniczego handlu detalicznego produktami pochodzenia zwierzęcego lub żywnością złożoną.
Oznakowanie miejsca sprzedaży
W każdym miejscu zbywania żywności w ramach rolniczego handlu detalicznego umieszcza się w sposób czytelny i widoczny dla konsumenta napis „rolniczy handel detaliczny”, który uwzględnia:
- imię i nazwisko albo nazwę i siedzibę podmiotu prowadzącego rolniczy handel detaliczny
- adres miejsca prowadzenia produkcji żywności
- weterynaryjny numer identyfikacyjny podmiotu prowadzącego rolniczy handel detaliczny (w przypadku żywności pochodzenia zwierzęcego i żywności złożonej).
Podmiot prowadzący RHD ma obowiązek prowadzenia i przechowywania dokumentacji umożliwiającej określenie ilości żywności zbywanej rocznie w ramach takiego handlu, odrębnie za każdy rok kalendarzowy.
Dokumentacja musi zawierać następujące informacje:
- numer kolejnego wpisu,
- datę zbycia żywności,
- ilość i rodzaj zbywanej żywności.
Informacje w prowadzonej dokumentacji zamieszczane muszą być niezwłocznie po każdorazowym zbyciu żywności.
Dokumentacja przechowywana musi być przez dwa lata od końca roku kalendarzowego, za który została sporządzona.
W kontekście przepisów podatkowych obowiązki prowadzącego RHD obejmują:
- zwolnienie przychodów ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyłączeniem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z podatku dochodowego do kwoty 40 000 zł rocznie, w ilościach nieprzekraczających maksymalnych limitów określonych w rozporządzeniu,
- sposób dokumentowania sprzedaży,
- zakaz zatrudniania osób, o których w punkcie 4 warunków prowadzenia RHD.
Zwolnienie, o którym powyżej stanowi pomoc de minimis, co oznacza, że wysokość pomocy dla jednego podmiotu nie może przekroczyć w złotych polskich równowartości 250 tys. EURO w okresie ostatnich trzech lat.
Sposób dokumentowania sprzedaży wynika z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 20 ust. 1e).Ewidencja ta musi zawierać co najmniej:
- numer kolejnego wpisu,
- datę uzyskania przychodu,
- kwotę przychodu,
- przychód narastająco od początku roku,
- ilość i rodzaj przetworzonych produktów.
Przychód powyżej limitu 40.000 zł zwolnienia z podatku dochodowego można opodatkować ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, pod warunkiem dokonania stosownego oświadczenia i złożenia go w urzędzie skarbowym.
Wysokość podatku ryczałtowego wynosi 2%. Warunkiem jest zgłoszenie pisemnego oświadczenia o wyborze tej formy opodatkowania do naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania. Podatek w zryczałtowanej formie można opłacać do wysokości przychodów 250 tys. euro. Zgłoszenie takie należy złożyć w terminie:
- do 20-tego dnia miesiąca, po miesiącu, w którym uzyskano przychód,
- do końca roku kalendarzowego, jeśli przychód został uzyskany w dniu grudniu.
Dzienne przychody muszą być ewidencjonowane w dniu sprzedaży.
Naruszenie warunków prowadzenia RHD oraz ewidencyjnych sprzedaży skutkują utratą możliwości opodatkowania ryczałtowego.